Ogólne zasady uprawy borówki wysokiej

Warunki glebowe

Borówka wymaga gleb kwaśnych (pH 3,5-5,5), przepuszczalnych, o niskim zasoleniu, umiarkowanie wilgotnych (nawadnianie!). Mogą to być gleby piaszczyste, piaszczysto-gliniaste, organiczne lub torfowe, ale zawsze o luźnej strukturze, łatwo przewietrzające się i dobrze odprowadzające wodę. Borówka ma płytki i delikatny system korzeniowy, stąd konieczność zapewnienia jej stałej, umiarkowanej wilgotności podłoża i dostępności składników pokarmowych w zasięgu korzeni. Bardzo istotne jest, aby najwyższy poziom wód gruntowych (np. w okresie lipcowych opadów czy wiosennych roztopów) znajdował się poza zasięgiem korzeni. Dlatego może zaistnieć potrzeba zdrenowania terenu pod plantację by uregulować stosunki wodne w podłożu. Stała dostępność wody jest równie ważna dla powodzenia uprawy borówki jak dostęp powietrza do korzeni. Są to bowiem dwa podstawowe warunki zdrowego wzrostu i obfitego plonowania. Kwasowość gleby można obniżyć przez siarkowanie.

Sadzenie

Najlepszy jest układ rzędów północ-południe. Odległość między rzędami 2,5-3 m. Odstępy między roślinami w rzędach 0,8-1,8 m (2 000-5 000 roślin/ha). Krzewy powinny być uprawiane w pojemnikach – ułatwia to przyjęcie się roślin na miejsce stałe. Na glebach ubogich w próchnicę należy dołków pod roślinę dodać kwaśnego torfu (10 l do otworu, a na glebach słabych o bardzo małej zawartości próchnicy – nawet kilkakrotnie więcej!), wymieszać go z „miejscową” glebą i w takie wzbogacone w próchnicę podłoże, wysadzać borówkę. Podłoża w dołkach pod borówkę nigdy nie wzbogacamy nawozami.

Owocowanie

Borówka jest rośliną owadopylną, zapylaną przez pszczoły i trzmiele (3-4 rodziny pszczele wystarczają do skutecznego zapylenia 1 ha plantacji). Aby owoce były w pełni wykształcone i dorodne, wskazane jest zapylenie przez owady. Podstawowym kryterium doboru odmian powinna być pożądana pora dojrzewania i inne cechy istotne dla plantatora (przeznaczenie, wielkość owoców, odporność, regularność owocowania, sposób zbioru, etc.). Wysokość plonu np. odm. ‚Berkeley’ – do 20 t/ha (w Niemczech). W warunkach polskich plony szacuje się na poziomie do 10 t/ha. W związku zapotrzebowaniem na świeże owoce, celowe jest sadzenie odmian o różnych porach dojrzewania, tak aby wydłużyć okres sprzedaży i ułatwić organizację zbiorów. W warunkach niemieckich przyjmuje się, że potrzeba 10 zbieraczy na 1 ha plantacji borówki w sezonie. Na dużych plantacjach z powodzeniem stosuje się maszynowy zbiór owoców – niektóre odmiany nadają się do tego celu, szczególnie – odmiany ‚Rubel’, ‚Bluejay’.

Nawożenie i ochrona

Danych dotyczących nawożenia i ochrony należy szukać w szczegółowych opracowaniach. Glebę pod krzewami można ściółkować (np. trocinami) w celu ograniczenia wahań wilgotności podłoża i dostarczenia dodatkowej próchnicy. Ściółkowanie trocinami jest zabiegiem bardzo korzystnym, wymaga jednak zwiększenia dawki nawozów mineralnych – azotu nawet dwukrotnie – ponieważ mikroflora rozkładająca trociny zużywa znaczne jego ilości, przez co rośliny mogą wykazywać objawy jego niedoboru. Wszelkie dodatkowe dane na temat szczegółów nawożenia borówki dostępne są w literaturze specjalistycznej. Precyzyjne nawożenie borówki (biorąc pod uwagę jej specyficzne i niskie wymagania pokarmowe) powinno być oparte na zaleceniach szczegółowych, uzyskanych na podstawie analizy podłoża lub liści, z uwzględnieniem pory roku, wieku plantacji, warunków siedliskowych, itp. Zalecenia nawozowe powinny uwzględniać konieczność rozdzielenia dawki rocznej nawozów na trzy części podawane w odpowiednich terminach. Na plantacjach w niektórych rejonach stosuje się ochronę przed wiatrami, najczęściej w postaci pasów drzew posadzonych tak, aby nie konkurowały z borówką o światło i wodę (sadzić należy gatunki korzeniące się głęboko, np. olchę lub sosnę). Podzielenie plantacji na kwatery pasami drzew pozwala stworzyć borówce mikroklimat sprzyjający jej uprawie, a osłona przeciwwiatrowa zapobiega ruchom gałęzi, powodującym ścieranie z owoców niebieskiego nalotu i obniżenie ich jakości rynkowej. Zapobiega też otrząsaniu owoców. Mimo, że borówka należy do roślin rzadko atakowanych przez szkodniki i choroby, coraz częściej ochrona przed nimi staje się konieczna. Należy jednak zawsze pamiętać, że profilaktyka, jest najważniejszym czynnikiem pomagającym w walce z nimi.

Cięcie

W pierwszych latach po posadzeniu krzewy borówki nie wymagają formowania, stosujemy tylko cięcie sanitarne. Po kilku latach cięcie powinno być wykonywane regularnie jesienią, po opadnięciu liści, według następujących zasad:

• wszystkie zabiegi powinny być wykonywane mocnymi, ostrymi sekatorami, najlepiej dwuręcznymi, przy większych plantacjach celowe jest stosowanie sekatorów pneumatycznych,
• usuwamy wszystkie martwe i połamane pędy,
• usuwamy wszystkie pędy cienkie, zwisające, rosnące poziomo i utrudniające komunikację w międzyrzędziach, takie pędy utrudniają zbiór, owoce z nich są zawsze gorsze,
• w celu stałego pobudzania krzewu do wydawania nowych, bujnych pędów, powinno się usuwać wszystkie pędy starsze niż pięcioletnie.

Zdaję sobie sprawę, że powyższe, krótkie opracowanie tylko sygnalizuje niektóre zagadnienia związane z uprawą borówki. Taki jest jego cel. Obszerniejszych i bardziej szczegółowych informacji należy szukać w literaturze specjalistycznej.
Dziękuję za zainteresowanie się uprawą borówki i naszą ofertą.

Tadeusz Kusibab